W. F.
STEDE
(1882-1958)
William
Friderich Stede, người Anh gốc Ðức, sinh ngày 9 tháng 6 năm 1882 tại Ðức. Ông
lập gia đình năm 1912 và có duy nhất một người con gái, bà D.A.L. Maskell. Lúc
nhỏ, Stede theo học tại các trường đại học Gottingen
(Tây Ðức) và Leipzig
(Ðông Ðức). Ông tốt nghiệp đại học Leipzig
về các môn tiếng Phạn (San- skrit), Pali và ngôn ngữ học.
Từ năm 1908 đến 1911, ông làm
giảng viên tiếng Phạn (Sanskrit) và Gô Tích (Gothic) tại đại học Liverpool
(thành lập năm 1881), miền tây bắc nước Anh. Năm 1913, Stede đậu bằng tiến sĩ
(Ph.D.) với luận án tiếng Ðức mang tựa đề “Die Gespensterges-chichten des
Peta-Vatthu” (Ngạ Quỷ theo quan niệm Phật
Giáo) được ấn hành năm 1914.
Trong thời đệ nhất thế chiến
(1914-1918), Stede bị quản thúc tại Anh Quốc và nhờ sự can thiệp của Dr. Rhys
Davids (1843-1922), năm 1915 ông được trả tự do để hợp tác với Hội Phiên Dịch
Kinh Tạng Pali (The Pali Text Society)
và cùng với Rhys Davids bắt đầu soạn cuốn tự điển Pali-Anh. Stede dọn đến ở gần
nhà giáo sư Rhys Davids tại Chipstead để mỗi chiều thứ ba ông đến gặp thảo luận
với giáo sư về tài liệu soạn cuốn tự điển nói trên.
Mặc dù Rhys Davids lớn hơn Stede
39 tuổi nhưng họ đã kết bạn thân với nhau không phải chỉ vì cả hai đều có chung
cùng lý tưởng là ham thích nghiên cứu cổ ngữ Pali mà tình bạn đó còn được xây
dựng trên tình thương, lòng từ bi của Phật Giáo.
Sau khi Rhys Davids qua đời năm
1922, để bày tỏ lòng kính mến, tri ân Rhys Davids, Stede đã viết: “Không ai biết rõ tình cảm giữa tôi và Rhys Davids,
ngoại trừ tôi với giáo sư. Ðiều làm tôi khó quên giáo sư là khi tôi ngồi cạnh
bên để trình bày cho giáo sư rõ các khó khăn trong việc nghiên cứu của tôi. Hay
những lần tôi nhìn vào cặp mắt sáng ngời của giáo sư trong khi giáo sư cầm lấy
tay tôi. Trìu mến, dịu dàng, yêu thương, nói tắt trong một chữ ‘từ bi’, đó là
đức tánh nổi bật của giáo sư. Tôi muốn giữ mãi hình ảnh của Rhys Davids trong
tâm hồn và luôn luôn tưởng nhớ đến giáo sư như một thiện hữu trí thức của tôi”.
Công Tác Giáo Dục Tại Anh Quốc
Năm 1915, W. F. Stede khởi sự
cùng với học giả Rhys Davids chung soạn cuốn tự điển Pali-Anh (Pali-English Dic- tionary) và hoàn tất
công trình này 10 năm sau vào năm 1925.
Tiếp đến ông bắt đầu hợp tác lâu
dài với trường Nghiên Cứu về Ðông Phương và Phi Châu tại Luân Ðôn (London School of Oriental and African Studies).
Năm 1926, Stede được mời làm phụ giảng sư môn Pali; năm 1928 làm giảng viên về
Sanskrit và Pali; năm 1933 nhận làm giảng viên cao cấp đến năm 1945, Stede trở
thành giáo sư chính thức về cổ ngữ San- skrit và Pali tại trường nói trên. Mặc
dù sức khỏe yếu kém, Stede tiếp tục giữ chức vụ này, không bỏ lớp dạy ngày nào
cho đến khi ông về hưu năm 1949.
Stede cũng làm giám khảo về môn
Pali cho đại học Luân Ðôn (London University) vào những năm từ 1925 đến 1958;
môn Pali và văn minh Phật Giáo cho các kỳ thi tuyển chọn công chức ngành Dân
Chính (Civil Service) từ năm 1930 đến 1939; và Pali cho đại học Tích Lan
(University of Ceylon) vào những năm 1944 đến 1958.
Những Ðóng Góp Của W. F. Stede
Cho Nền Phật Học Tây Phương
Ngoài việc giảng dạy, làm giám
khảo các kỳ thi môn Pali, viết nhiều bài nghiên cứu giá trị đăng tải trên các
tạp chí Phật Giáo bằng Anh ngữ, và soạn cuốn tự điển Pali-Anh; Stede còn góp
phần giúp Hội Pali Text Society tại Luân Ðôn trong việc phiên âm tiếng Pali
theo mẫu tự La Tinh (Romanized Pali) các bộ kinh dưới đây:
1918: Cullaniddesa, thuộc tập Niddesa (Nghĩa Thích) hay những bài chú giải
trong Tiểu Bộ Kinh (Khuddaka Ni- kaya)
thuộc Kinh Tạng.
1927: Thera-therìgàthà Padas, kệ nói về chư
Tăng và các Ni Sư trong Tiểu Bộ Kinh.
1931: Tập II, Sumangalavilàsini, tái bản năm 1971. Ðây
là tập chú giải về Trường Bộ Kinh (Digha
Nikaya) của ngài Phật Minh (Buddhaghosa)
nhà đại luận sư ra đời tại miền bắc Ấn Ðộ vào thế kỷ thứ 5 sau tây lịch.
1932: Tập III, Sumangalavilasini, tái bản năm 1971;
tập chú giải của ngài Phật Minh về Trường Bộ Kinh.
1956: Tập Kankhàvitarani (chung soạn với con gái
ông, bà D. A. L.Maskell), tái bản năm 1981. Ðây là tập chú giải cuốn Giới Bổn (Pati-mokkhas) trong Luật Tạng (Vinaya Pitaka) của ngài Phật Minh (Buddhaghosa). Tập này được ấn hành vài
tháng sau khi bà Maskell qua đời vào năm 1956.
Sự ra đi quá sớm của Maskell đã
làm cho Stede vô cùng buồn khổ, và hai năm sau, ông cũng theo gót con gái mình
từ trần vào ngày 5 tháng 7 năm 1958 (hưởng thọ 76 tuổi), để lại nhiều tiếc
thương cho các thân hữu, học giả Pali nổi tiếng và Phật tử Tây Phương khắp nơi
trên thế giới.
Ðể bày tỏ lòng tri ân và ngưỡng
mộ đối với học giả W.F. Stede, tạp chí nghiên cứu về Pali của Hội Pali Text
Society bấy giờ đã viết: “Dr. Stede là
một đạo hữu đồng nghiệp và giáo sư được mọi người kính trọng và mến yêu khi họ
có dịp tiếp xúc với ông ta; con người có tâm hồn vị tha và tánh tình chánh trực
với kiến thức rộng rãi về ngôn ngữ cũng như quảng bác, sâu sắc, hiểu biết nhiều
vấn đề liên quan đến triết học Phật Giáo”.