KHÉO TU TRONG CHỐN PHỦ ĐƯỜNG
Tiên sinh Hồ Phong Ông là cha của Thái thú Hồ Hướng Sơn,
sống vào triều Thanh. Ông đảm nhiệm chức quan Giám sát ở huyện Kim Sơn,
tỉnh Giang Tô, có phẩm hạnh cao thượng, thuần khiết, công minh chính
đại, từ trước đến nay chưa từng làm bất cứ chuyện gì mờ ám.
Năm ấy, tại huyện Kim Sơn xảy ra một vụ trộm cướp tài sản được xem là
rất nghiêm trọng vì người bị mất tài sản đã thiệt mạng. Huyện quan ra
lệnh truy lùng, kết quả bắt được 2 tên chủ mưu và hơn 30 người tòng
phạm.
Luật pháp thời ấy quy định hết sức nghiêm khắc, những kẻ phạm tội giết
người cướp của thì dù là chủ mưu hay tòng phạm cũng đều phải xử chém như
nhau. Nhưng tiên sinh Hồ Phong Ông sau khi điều tra kỹ vụ án này thì
biết được hơn 30 người tòng phạm đều là những người nghèo đói thất
nghiệp, trong cảnh khốn cùng nên mới nhất thời sa vào con đường phạm
pháp. Trong khi vụ trộm xảy ra, chủ nhà phát hiện nhưng thấy bọn trộm
quá đông nên không dám manh động, bèn lẻn ra cửa sau chạy đi báo quan.
Không may hôm đó trời tối đen như mực, ông ta không nhìn thấy đường đi,
vấp ngã xuống một cái hố cạn bên đường mà chết.
Hồ Phong Ông sau khi hiểu rõ sự tình, không nỡ nhìn thấy những người
nghèo khổ kia bị chém đầu nên phán quyết chỉ xử chém hai tên chủ mưu,
còn những người khác phạt đi lao dịch ở biên giới. Quan huyện xem qua
bản án liền cho rằng phán quyết như vậy quá nhẹ. Tiên sinh ôn tồn giải
thích:
– Tuy trong vụ án trộm cướp này có người thiệt mạng, nhưng điều tra kỹ
thấy những kẻ tòng phạm trước đây đều chưa từng phạm pháp, do nghèo khổ
bức bách nên mới nhất thời sai lầm; còn người chết là do nguyên nhân
phóng chạy lầm đường trong lúc tối trời, té ngã mà chết, khám nghiệm thi
thể không có dấu vết đánh đập hay dao chém, như vậy không thể xem là
tội cố ý giết người. Với sự tình như vậy, làm sao có thể một lúc giết
sạch 30 mạng người?
Nhưng quan huyện sợ bị quan trên quở trách nên không dám phê chuẩn phán
quyết của Hồ Phong Ông. Phong Ông lại cố sức thuyết phục:
– Nếu như bị quan trên quở trách việc này, đại nhân cứ bắt tôi giải lên
quan tỉnh, khép tôi vào tội phóng thích tội nhân cũng được.
Quan huyện nghe Hồ Phong Ông nói quyết như thế hết sức cảm động, ôn tồn nói:
– Ông vì mạng sống của người khác mà bất chấp mạng sống của chính mình, làm sao tôi có thể không chuẩn thuận?
Liền phê chuẩn phán quyết của Hồ Phong Ông và ra lệnh y theo đó thực hiện.
Khi hồ sơ vụ án này được trình lên quan trên, quả nhiên quan Tuần phủ
không tán thành với phán quyết như vậy, liền ra lệnh mở cuộc điều tra
lại và yêu cầu quan huyện phải giải trình rõ sự việc.
Hồ Phong Ông liền soạn một bản văn trình bày rõ lý do đã đưa ra phán
quyết như vậy, rồi gửi lên quan Tuần phủ. Nhưng quan phủ vẫn không cho
là hợp lý, lại tiếp tục phái người về cật vấn. Qua ba lần bảy lượt trình
tấu, quan Tuần phủ cuối cùng hạ lệnh triệu người xử án, đồng thời triệu
cả quan huyện cùng đến phủ đường để đích thân tra xét.
Quan huyện sợ xanh mặt, liền đổ hết tội lỗi lên đầu Hồ Phong Ông. Nhưng
Phong Ông tự thấy việc mình làm không thẹn với lòng nên hết sức bình
tĩnh, thản nhiên cùng quan huyện đi đến phủ đường. Tiên sinh còn trấn an
quan huyện:
– Nếu quan phủ khép tội đồng lõa với tội phạm, tôi sẽ đứng ra nhận hết tội này, xin đại nhân cứ yên tâm!
Quan huyện khi ấy mới cảm thấy yên tâm phần nào. Khi đến trước phủ
đường, quan Tuần phủ lập tức trách mắng quan huyện đã không làm đúng
trách nhiệm của mình,