2. BảngTóm Lược Các Mốc Lịch Sử
Chúng tôi đã từng đề cập đến các vị hoàng đế hộ pháp trước (xin xem những bài viết của cùng tác giả trên các websites PG); bài khảo lược này xin nói về các vị vua cuối của thời đại Gupta và hoàng đế Harshavardhana của triều kế tiếp; về các vị đại sư đã qua Tây Trúc chiêm bái cùng thời; và những liên hệ của họ với Phật Học Viện Nalanda nổi danh. Để có cái nhìn khái quát về giai đoạn ấy, chúng tôi đã tham khảo và xin trình bày bảng đối chiếu tóm lược các mốc Lịch Sử Ấn - Hoa cho đến thiên niên kỷ đầu TL để quý độc giả tiện theo dõi:
Lưu ý: Những tên danh nhân địa lý Ấn vốn bằng tiếng Hindu, khi được ghi âm theo chữ Latin thì có khá nhiều cách viết, nên dễ lẫn lộn.
|
NIÊN KỶ |
ẤN ĐỘ |
TRUNG QUỐC |
| 2700 TTL |
Văn minh Harappa |
Thời Tam Hoàng, Ngũ Đế: Hoàng Đế (Hiên viên thị); Thiếu Hiệu (Kim thiên thị); Chuyên Húc (Cao dương thị) |
| 1000 TTL |
Giống Aryans tràn vào thung lũng sông
Hằng |
Nhà Tây Chu.
Kinh Dịch được biên tập |
| 900 TTL |
Trận chiến Mahabharata |
Vua Hiếu vương nhà Tây Chu |
| 800 TTL |
Giống Aryans tràn đến vịnh Bengal. Bắt đầu thời đại Sử thi: Mahabharata được kết tập. |
Vua Tuyên vương; Vua U-vương và Bao Tự, Tây Chu |
| 550 TTL |
Kết tập kinh Upanishads |
Thời Xuân Thu (722 TTL – 481 TTL) |
| 544 TTL |
Đức Phật nhập Niết Bàn |
Vua Cảnh Vương nhà Đông Chu |
| 327 TTL |
Đại đế Alexander xâm lăng Ấn |
Thời Chiến Quốc 481 TTL - 221 TTL |
| 324 TTL |
Vua Chandragupta Maurya đánh bại vua
Seleacus Nicator |
Thời Chiến Quốc 481 TTL - 221 TTL |
| 322 TTL |
Triều Mauryas khởi đầu. Chandragupta
thiết lập đế quốc đầu tiên của Ấn |
Thời Chiến Quốc 481 TTL - 221 TTL |
| 298 TTL |
Bindusara lên ngôi |
Thời Chiến Quốc 481 TTL - 221 TTL |
| 272 TTL |
Vua Ashoka trị vì |
Thời Chiến Quốc 481 TTL - 221 TTL |
| 180 TTL |
Triều đại Mauryas sụp đổ của. Triều
Sungas nối tiếp |
Cuối Tần Sơ Hán - Huệ Đế, nhà Tây Hán (hay Tiền Hán) |
| 173-130 TTL |
Vua Menander (Milinda) lập đế quốc Hy-
Ấn. |
Từ Triều của Vũ Hậu đến Hán Vũ Đế |
| 145 TTL |
Vua xứ Chola xâm lấn Tích Lan (Ceylon) |
Vua Cảnh Đế, nhà Tiền Hán |
| 58 TTL |
Kỷ nguyên Krita-Malava-Vikram |
Vua Tuyên Đế, Tiền Hán |
| 30 TTL |
Khởi đầu của triều Satvahana ở xứ Deccan |
Vua Thành Đế, Tiền Hán |
| 40 TL |
Người Sakas cai trị thung lũng Indus và
phía tây Ấn |
Vua Quang Vũ Đế, Đông Hán hay Hậu Hán |
| 50 TL |
Tộc Kushan hùng mạnh dần |
Vua Quang Vũ Đế, Hậu Hán |
| 78 TL |
Khởi đầu của thời kỳ Saka-Kushana |
Vua Chương Đế, Hậu Hán |
| 100-164 TL |
Hoàng đế Kanishka I và đế quốc Kushan |
Từ vua Hán Hòa đế đến vua Hoàn đế, Hậu
Hán |
| 320 TL |
Vua Chandra Gupta I lập triều Gupta |
Vua Nguyên Đế, nhà Đông Tấn |
| 360 TL |
Vua Samudra Gupta xâm chiếm đất bắc
và hầu hết xứ Deccan |
Vua Ai Đế, nhà Đông Tấn |
| 380 TL |
Vua Chandra Gupta II lên ngôi; Thời đại
hòang kim của nền văn học phục sinh
Ấn-Gupta. |
Bắc Triều:
- Vua An Đế, nhà Tấn
- Vua Đạo Võ Đế, Bắc Hậu Ngụy |
| 405 TL (*) |
Đại sư Pháp hiển (Fa-hein) chiêm bái
Phật tích khắp vương quốc Gupta. |
Bắc Triều:
- Vua An Đế, nhà Tấn
- Vua Đạo Võ Đế, Bắc Hậu Ngụy |
| 415 TL |
Vua Kumara Gupta I lên ngôi |
Vua Minh Nguyên Đế, Bắc hậu Ngụy |
| 427 TL |
Vua Kumara Gupta I cho khởi công xây
dựng Phật Học Viện Nalanda. |
Vua Thái Võ Đế, Bắc Hậu Ngụy |
| 440 TL |
Tổ Bodhidharma sinh ở nam Ấn, xứ của vua Pallava |
Vua Thái Võ Đế, Bắc Hậu Ngụy |
| 467 TL |
Skanda Gupta lên ngôi |
Vua Hiến Văn, Bắc Hậu Ngụy |
| 476 TL |
Năm sinh của nhà thiên văn Aryabhatta |
Vua Thuận Đế, Nam Tống |
| 530 TL |
Tổ Bodhidharma theo thuyền đến Trung
quốc, cặp bến Quảng châu. |
Vua Tiết Mân Đế, Bắc: Hậu Ngụy
Vua Võ Đế, Nam: Lương |
| 606 TL |
Harshavardhana lên ngôi |
Vua Văn Đế, nhà Tùy |
| 622 TL |
Bắt đầu triều đại Hejira |
Cung đế Hựu, bị ép nhường ngôi cho Đại thừa tướng Lý Uyên, lập ra nhà Đường |
| 629 TL |
Đường Tăng Huyền Trang (Huan Tsang)
đi Ấn thỉnh kinh |
Vua Cao tổ Nhà Đường |
| 649 TL |
Vua Harshavardhana băng hà |
Vua Thái Tôn, nhà Đường |
| 672 TL |
Đại sư Nghĩa Tịnh (I-Tsing) đến chiêm
bái ở Ấn. |
Vua Đường Cao Tôn, Vũ Hậu Tắc Thiên |
| 711 TL |
Muhammad Bin Qasim xâm lăng xứ Sind |
Vua Duệ tôn, nhà Đường |
| 892 TL |
Khởi đầu của triều Chalukyas ở phía
đông |
Vua Chiêu tôn, nhà Đường |
| 985 TL |
Triều Chola: Vua Rajaraja đăng quang |
Vua Thái tôn, nhà Tống |
| 1001 TL |
Sultan Mahummad đánh bại Jaipal |
Vua Chân tôn, Nhà Tống |
*(Có chỗ ghi là 399) đến 414
Qua bản tóm lược đối chiếu trên, ta nhận thấy có hai triều đại huy hòang của Ấn đã được thiết lập bởi hai vị vua cùng tên nhưng cách nhau đến gần 8 thế kỷ, là Chandragupta lập ra triều đại Maurya ở TK thứ 4 TTL (324-180 TTL), và vua Chandragupta I sáng lập ra thời đại Gupta (320-540) ở TK thứ 4 TL. Với tên vị vua sau đúng ra phải viết là Chandra Gupta I.
Có vài tác giả đã gom Hoàng đế Harsavardhana vào với giòng họ Gupta, có nơi lại còn viết là Harsavardhana Gupta. Điều này không đúng với lịch sử bởi vì thời đại Gupta huy hoàng đã chấm dứt vào cuối thế kỷ thứ 5, và triều đại của Harsavardhana mới xuất hiện ở đầu thế kỷ thứ 7.