TẮC 19
BÌNH
THƯỜNG TÂM THỊ ĐẠO
CÔNG ÁN
Triệu
Châu hỏi ngài Nam Tuyền
- Đạo là gì?
Sư đáp
- Tâm bình thường là đạo.
Triệu
Châu lại hỏi
- Đến đó được không?
Sư nói
- Nghĩ đến đã sai
Triệu
Châu nói tiếp
- Không nghĩ đến làm sao
biết đó là đạo?
Sư nói
- Đạo không thuộc biết hay
không biết. Biết là biết sai, không biết thì có ăn thua gì? Nếu quả đến được
đạo, bấy giờ cũng như thái hư, trống không khoảng khoát, há có thể gượng cho là
phải, trái sao?
Triệu
châu liền ngộ
LỜI BÀN
Nam
Tuyền bị Triệu Châu phát hỏi, thiệt là ngói bể, băng tan, phân biện không được.
Triệu Châu dù có ngộ rồi cũng phải thêm ba mươi năm nữa mới được.
TỤNG
Xuân hữu bách hoa,thu hữu nguyệt
Hạ hữu
lương phong, đông hữu tuyết
Nhược vô
nhàn sự quải tâm đầu
Tiện thị
nhân gian hảo thời tiết.
Xuân có
trăm hoa, thu có trăng
Hạ về
gió mát, tuyết đông giăng
Ví lòng
thanh thản không lo nghĩ
Ấy buổi
êm đềm chốn thế gian.
BÌNH
BÌNH
Triệu
Châu ngộ mà chưa nhập, còn phải 30 năm chăn trâu nữa, chừng nào trâu thành
trắng mới được.
TẮC 20
ĐẠI LỰC
SĨ
CÔNG ÁN
Hòa
thượng Tùng Nguyên nói
- Kẻ đại
lực sĩ sao nhấc chân không nổi?
Lại bảo
- nói
không do miệng
LỜI BÀN
Tùng
Nguyên thiệt là dốc cả ruột gan, chỉ hiềm không ai lãnh thọ. Hễ nghe mà lãnh
thọ được ngay thì đáng được đến đây chịu đòn của Vô Môn tôi. Cớ sao vậy? Muốn
biết thực vàng phải dùng đến lửa.
TỤNG
Đài cước đạp phiên Hương Thủy Hải
Đê đầu phủ thị Tứ Thiền Thiên
Nhất cá hồn thân vô xứ trước
Thỉnh tục nhất cú.
Giơ chân đá bật miền Hương Thủy
Cúi xuống nhìn xem trời Tứ Thiền
Sừng sững một thân không chỗ tựa
Xin tiếp một câu.
BÌNH
BÌNH
Thân lớn
như vậy, chỗ nào để trụ?
TẮC 21
QUE CỨT
KHÔ CỦA VÂN MÔN
CÔNG ÁN
Một ông
tăng hỏi ngài Vân Môn
- Phật là gì?
Sư đáp
- Que cứt khô
LỜI BÀN
Vân Môn
có thể nói là nghèo đến không dọn nổI bữa cơm chay, bận việc đến không có thì
giờ thảo thư. Tiện tay vơ lấy que cứt khô chông đỡ cửa nhà. Xem đó thì thấy
ngay lẽ thịnh suy của Phật pháp.
TỤNG
Thiểm điện quang
Kích thạch hỏa
Trác đắc nhãn
Dĩ tha quá
Ánh chớp lóa
Lửa đá xẹt
Vừa chớp mắt
Đã vèo qua.
BÌNH
BÌNH
Như một ánh chớp, đã chia hai đường
Nếu ngộ thì hiểu liền
Nếu chưa thì giấy phút ấy đã vèo qua
rồi.
TẮC 22
CÂY SÁT
CAN CỦA CA DIẾP
CÔNG ÁN
Ngài
Anan hỏi ngài Ca Diếp
- Ngoài bộ y vàng, Thế Tôn
còn truyền chi cho ngài nữa?
Ca Diếp
gọi
- Anan
Anan dạ,
Ca Diếp nói
- Hãy lật ngược cây sát can
ngoài cửa.
LỜI BÀN
Nếu ở
đây mà hạ được một câu chuyển ngữ cho xác thiết thì thấy pháp hội Linh Sơn còn
đang tiếp diễn. Còn nếu như chưa, thì quả là Phật Tỳ Bà Thi đã sớm lo toan, mãi
đến giờ vẫn chưa xong.
TỤNG
Vấn xứ hà như đáp xứ thân
Kỷ nhân ư thử nhãn sinh cân
Huynh hô, đệ ứng dương gia xú
Bất thuộc âm dương biệt thị xuân.
Chỗ hỏi còn xa, đáp mới gần
Bao người trố mắt nổi đường gân
Anh kêu em dạ tuồng gia giáo
Há phải âm dương mới có xuân.
BÌNH
BÌNH
ÁT
(tiếng hét)
TẮC 23
KHÔNG
NGHĨ THIỆN ÁC
CÔNG ÁN
Lục Tổ
bị thượng tọa Huệ Minh đuổi theo đến núi Đại Diễu Lĩnh. Tổ thấy Huệ Minh đến
liền quẳng y bát trên tảng đá mà nói:
- Áo này
vốn để làm tin, há tranh đoạt được ư? Ông cứ việc lấy đi.
Huệ Minh
toan lấy áo lên, thấy nặng trịch như núi, tần ngần run sợ nói
- Tôi
đến cầu pháp, chẳng phải vì áo. Xin hành giả khai thị cho
Tổ nói
- Không
nghĩ thiện, không nghĩ ác. Ngay lúc ấy thì mặt mũi xưa nay của thượng tọa Huệ
Minh là gì?
Huệ Minh
liền ngộ, khắp mình đẫm mồ hôi, khóc lóc sụp lạy nói:
- Ngoài
mật ý, mật ngữ đó ra, ngài còn truyền thụ ý chỉ gì nữa chăng?
Tổ nói
- Điều
tôi nói với ông đây không có chi là mật. Nếu ông tự quay nhìn mặt mũi chính
mình, thì bí mật chính là ở phía bên ông.
Huệ Minh
thưa
- Tôi
tuy ở trong tăng chúng học ngài Hoàng Mai, thực chưa từng xét kỹ mặt mũi mình.
Nay đôi ơn ngài trỏ cho lối vào, như người uống nước, nóng lạnh tự hay. Giờ đây
ngài là thầy của tôi vậy.
Tổ nói
- Nếu
được như thế, tất tôi và ông đều là học trò Hoàng Mai. Nên tự giữ gìn cho khéo.
LỜI BÀN
Có thể
nói Lục Tổ vì việc nhà quá gấp. Lão bà cưng con cháu, như trái vải đầu mùa, lột
vỏ, bỏ hột, nhét ngay vô miệng cho, chỉ việc nuốt một cái là xong.
TỤNG
Miêu bất thành hề, họa bất tựu
Tán bất cập hề hưu sinh thụ
Bản lai diện mục một xứ tàng
Thế giới hoại thời cừ bất hủ
Tả không ra hề vẽ chẳng được
Khen không đến chừ, đành phải thôi.
Mặt mũi xưa nay không chỗ dấu
Dù tan thế giới vẫn không phai.
BÌNH
BÌNH
Thượng
tọa Huệ Minh thấy gì mà khóc lóc?
TẮC 24
LÌA KHỎI
NÓI NĂNG
CÔNG ÁN
Một ông
tăng hỏi ngài Phong Huyệt
- Nói hay nín đều là vặt
vãnh, làm sao khỏi vướng mắc?
Sư đáp
- Giang Nam nhớ mãi ngày xuân ấm
Hoa lừng
trong chốn chá cô kêu.
LỜI BÀN
Thiền cơ
của Phong Huyệt như ánh chớp, gặp đường là đi, ngặt lại không phá được khuôn
sáo của người xưa. Nếu chỗ này mà thấy cho xác thiết thì vạch được lối đi cho
mình. Bây giờ thử rời bỏ ngôn ngữ tam muội, hãy đáp một câu xem!
TỤNG
Bất lộ phong cốt cú
Vị ngữ tiên phân phó
Tiến bộ khẩu nam nam
Tri quân đại võng thố.
Câu kia còn nguyên vẹn
Chưa thốt đã trọn lời
Chân đi mồm lẩm bẩm
Biết ông kẹt lắm rồi.