Nền giáo dục của Đức Phật đứng trên lập trường nhân bản, nêu cao tinh thần tự giác của con người, đó là vấn đề chủ yếu giúp con người đánh thức trí tuệ của mình, biết điều hành được cuộc sống tâm lý và vật lý của chính mình để đạt đến giải thoát và giác ngộ, biết hướng con người thích ứng với môi trường sống trong xã hội tiến bộ, biết sáng suốt nhìn và biết sống như thế nào để đem lại hạnh phúc cho chính mình và cộng đồng xã hội…

Chúng ta không ai không hấp thụ một nền giáo dục, hay ít ra tiếp nhận một hình thức giáo dục. Thế nhưng chắc chúng ta không khỏi lúng túng khi gặp câu hỏi bất ngờ như trên và khó trả lời ngay một cách vắn tắt trọn nghĩa và trôi chảy.

Sự suy sụp kinh tế toàn cầu hiện nay là một sự phá sản tất yếu của chủ nghĩa thực dụng (Pragmatism) hay hưởng thụ quá mức (over-consumerism), những biểu hiện của lòng tham đầy vị kỷ. Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai còn hoặc đang bị mê hoặc hay choáng ngợp trước sự giàu sang một cách vô tình, sẵn sàng “vong thân”, tự đánh mất mình hay đánh mất truyền thống văn hoá của dân tộc.

Chúng ta nên trở lại với gốc rể của chúng ta và cảm kích sự kiện rằng học hỏi Giáo lý Phật Pháp là một tiến trình của giáo dục và tái giáo dục.

Chúng tôi đã được yêu cầu để nói về đạo đức tình dục Phật giáo hôm nay.  Tình dục rõ ràng là một đề tài có một sức hấp dẫn lớn lao đối với nhiều người.  Đặc biệt khi sống trong một cộng đồng gần gũi ở thôn quê, khi quý vị ở đấy, có thể có nhiều rối rắm hay mờ mịt về tình dục và quan hệ tình dục.

Các nhà nghiên cứu Phật giáo đã chỉ ra sự hình thành và phát triển nhân cách con người diễn ra có tính quy luật theo từng lứa tuổi, bắt đầu từ khi thọ thai cho đến trưởng thành. Mỗi giai đoạn phát triển đều có những đặc điểm riêng biệt. Vì thế, giáo dục bao giờ cũng hướng vào con người cụ thể với những đặc điểm tâm lý riêng về lứa tuổi, giới tính...

Có một câu ngạn ngữ phương Tây đại ý: Đối với cha mẹ, con cái là tất cả. Nhưng với con cái, cha mẹ chỉ là chiếc cầu nhảy đưa chúng vào tương lai.

Ở bậc đại học, nhiều trường đại học tôn giáo ở nước ngoài đã chủ động đến các trường trung học, đại học ở Việt Nam vừa tuyển sinh du học, hợp tác đào tạo, vừa tìm đối tượng học sinh giỏi cấp học bổng. Dường như, không nghe nói đến các trường do Phật giáo điều hành trong các hoạt động này.

Trong bài viết này, tôi chỉ có thể đưa ra một phác họa nhỏ của giáo dục Phật giáo. Thực tế mỗi tiêu đề cần có một bài khảo luận cho chính nó. Hy vọng tôi đã làm đúng trong việc gợi ý cho các bậc phụ huynh Phật tử những nguy hiểm về sự thờ ơ thiếu sự chăm sóc dạy dỗ đối với con em của mình...

Trước những trào lưu “mới” nhưng không lành mạnh, đầy cạm bẫy đối với lứa tuổi thanh, thiếu niên, chúng ta phải nỗ lực vận dụng từ bi và trí tuệ hay tình thương và sự tỉnh thức để giáo dục, chăm sóc đàn em